Við upphaf 20. aldar döfnuðu líflegar hreyfingar almennings í Bandaríkjunum sem börðust fyrir hagsmunum launþega og annarra hópa sem nutu ekki góðs af vestrænum kapítalisma, sem og angar alþjóðlegra hreyfinga kommúnista, sósíalista og anarkista. Líkt og annarsstaðar á Vesturlöndum myndaði verkafólk um öll Bandaríkin samstöðuhópa um að berjast fyrir bættum kjörum og félagslegu- og pólitísku valdi. Tugir þúsunda verkafólks í kolanámum og stáliðnaði fór í verkfall við lok 2. áratugarins og um tíma virist sem þessar hreyfingar; Communist League of Workers, Industrial Workers of the World (IWW) o.fl, myndu verða verulegt afl í mótun samfélagsins. Mikil átökt ríktu milli starfsmanna og eigenda framleiðslutækja.
En stríð braust út í Evrópu 1914, sem átti eftir að gjörbreyta pólitísku landslagi í Bandaríkjunum og um heim allan
War Propaganda Bureau í Bretlandi
Fljótlega eftir stríð fékk breska ríkisstjórnin David Lloyd George, þáverandi fjármálaráðherra, til að mynda áróðursstofnun. Hann stofnaði svo hina bresku War Propaganda Bureau (WPB) og réð Charles Masterman til að stjórna henni (*). Masterman réð fjölda breska rithöfunda og blaðamanna í stofnunina. Þeir fengu margir það verkefni að hanna og þróa hentuga áróðurstækni og samþykktu að halda starfi sínu leyndu. Þeir hófu að skrifa bæklinga og bækur í áróðursskyni fyrir málsstað Breta í styrjöldinni og notuðu einkafyrirtæki eins og Hodder & Stoughton, T. Fisher Unwin, Oxford University Press, Macmillan og fleiri til að gefa efnið út í stað þess að gefa áróðurinn út beint frá breska ríkinu. Þetta gerði áróðurinn líklega mun áhrifaríkari þar sem lesendur tengdu hann síður beint við ríkisstjórnina og voru ef til vill ekki jafnmeðvitaðir og ella um að um áróður væri að ræða.
Stofnunin sendi frá sér 1160 bæklinga á meðan stríðinu stóð og með hverjum þeirra náði tæknin nýjum hæðum. Einn bæklinganna, „Report on Alleged German Outrages“ lýsti því þannig hvernig Þjóðverjar, sem í stríðinu voru gjarnan kallaðir Húnar, pyntuðu belgíska borgara kerfisbundið og samviskulaust. Um myndskreytingu á bæklingnum sá hollenski listmálarinn Louis Raemaker, sem hafði aldrei farið til Belgíu og í raun var bæklingurinn uppspuni (*).
Stofnunin réð fleiri listmálara til að búa til áróðursmyndir sem sýndu breska herinn sem öflugan og göfugan en Þjóðverja sem veiklunda og illa. Listmálararnir; Muirhead Bone (sem hannaði sjálfur um 150 slíkar myndir), Eric Kennington, Willian Orpen og William Rotherstein, unnu undir vökulu auga ritskoðunarnefndar stofnunarinnar. Ritskoðunardeildin fylgdist einnig grant með því hvaða ljósmyndir bárust fyrir augu almennings og hverjar ekki. Kvikmyndir voru gerðar fyrir hönd WPB og 1916 var kvikmyndanefnd stofnunarinnar, War Office Cinematograph Committee (WOCC), sett á laggirnar. Sú nefnd stóð fyrir því að mynda og velja úr efni til að senda sem fréttamyndir í kvikmyndahús, svokallaðar newsreels. 1917 hóf WOCC samstarf við Topical Film Company kvikmyndafélagið sem framleiddi fréttamyndir og kvikmyndir í áróðursskyni fyrir almenning (*). WPB stóð einnig fyrir hönnun og dreifingu fjölda bæklinga sem dreift var á vígstöðvarnar og ætlaðar voru hermönnum óvinarins. Þau voru af þremur gerðum: Í „hvítum“ dreifiritum var rétt greint frá því hver gaf ritið út og stóð fyrir því; í „gráum“ var ekki getið hvaðan dreifiritið kom og í „svörtum“ dreifiritum var ranglega greint frá því hver samdi ritið. Þannig var jafnvel látið sem ritið kæmi frá þýsku stjórninni. (Frekari upplýsingar má t.a.m. finna hér og dæmi um áróðursbæklinga hér). Starfsmenn nefndarinnar beittu sér einna helst að því að hafa áhrif á valdamikla menn í Bandaríkjunum í þeirri von að Bandaríkin tæku þátt í stríðinu sem bandamenn þeirra. Það ætlunarverk virðist hafa virkað. Eitthvað var það sem breytti afstöðu Wilsons Bandaríkjaforseta sem náði endurkjöri 1916 með slagorðinu „he kept us out of war“ því 1917, ár rússnesku byltinganna, hófu Bandaríkin formlega þátttöku í stríðinu.
Um WPB segir í alfræðiriti Helicon:
War Propaganda Bureau
The UK government produced its own propaganda pamphlets, posters, and paintings using the War Propaganda Bureau. Well-known authors and artists were recruited, such as Rudyard Kipling, author of The Jungle Book (1894–95), and Sir Arthur Conan Doyle, creator of the Sherlock Holmes detective series. These authors were used to instil positive feelings about the war.
Throughout the war the British government and the armed forces used propaganda techniques to produce posters for recruitment, playing on the emotions and patriotism of the nation. As early as 1914 posters showed Kitchener pointing out towards the viewer with the message ‘Join Your Country’s Army’. In 1915 another image showed a woman watching her husband marching off to war under the caption ‘Women of Britain say GO!’ Men would be shamed and threatened into joining the army by poster images of their future children asking them what they did in the war. The power of persuasion based on appeal to social pressures was very strong and provided good results for the war effort. Messages of unity and the inevitability of victory made those who had doubts about the war less likely to spread their negative feelings for fear of being branded as unpatriotic and anti-British.
Stríðsáróður í Bandaríkjunum
Til að fá Bandaríkjamenn almennt til fylgis við stríðsbröltið hóf sérstök stofnun um dreifingu og myndun áróðurs störf í Bandaríkjunum 6. apríl 1917. The committee on public information, sem oft er nefnd Creel nefndin eftir formanni hennar George Creel, olli byltingu í áróðurstækni. Creel var persónulegur vinur forsetans og nefndin hafði mikil fjárráð, nánast frjálsar hendur um að gera hvað sem þeim lysti. Hún starfaði bæði innanlands og utan við að auka hróður stefnu Bandaríkjanna í stríðinu og minnka að sama skapi hróður andstæðinga (Friedman, H. A. 2002. Allied Psyop of WWI. Tekið af psywarrior.com).
Árangur stofnunarinnar var mikill og langvarandi. Wilson, sem hafði náð endurkjöri sem andstæðingur stríðs, var fagnað sem hetju í París við lok stríðs og á undraskömmum tíma virðist almenningsálitið í Bandaríkjunum hafa snúist að stríði frá friði. Auk starfa Creel nefndarinnar starfaði reyndar önnur stofnun við sama geira, sú hét hinu þjála nafni Propaganda Section, G2D, General Headquarters, American Expeditionary Forces A.E.F. Innan árs, frá stofnun hennar í janúar 1918 til stríðsloka, hafði hún dreift um þrem milljónum dreifirita í Þýskaladi. Innihald bréfanna var oftast á þá veru að þýskum hermönnum var lofað góðum aðbúnaði ef þeir gæfu sig fram til andstæðingsins, en mættu eiga von á dauða og hörmungum ef ekki; að þeir berðust í tilgangslausu stríði fyrir spillt ríki, hermenn voru minnir á frelsið utan vígvallarins og að þeir hefðu ekki stjórn á persónulegu lífi sínu („Hverjum sefur kona þín hjá núna?“) o.s.frv.
Friðarsinnar verða föðurlandssvikarar
18. maí 1917 voru lög samþykkt í Bandaríkjunum sem kváðu á um að til þess að getað neitað að taka þátt í hernaði vegna samviskuástæðna yrði viðkomandi að tilheyra „viðurkenndri“ trúarhreyfingu sem bannaði meðlimum að taka þátt í stríði. Vegna þessarra laga voru margir sem vildu ekki taka þátt í eyðileggingu stríðs þvingaðir til að ganga í herinn. Um 20.000 slíkir fóru til Evrópu og reyndu að finna stöður sem tengdust ekki beinum stríðsrekstri en fjöldi þeirra lenti í herdómsstólum vegna þess. 170 þúsundir flúðu undan herskyldu. Eftir stríð voru þessir menn úthrópaðir af yfirvöldum sem heiglar og skuldinni við þessi „svik“ var skellt á þá sem voru kallaðir „rauðir“ eða „róttæklingar“. Þeir voru sakaðir um að dreifa áróðri og grafa undan Bandaríkjunum með slóttugleika. („Analysis of the Red Scare“).
Ríkið og viðskiptalífið, sem höfðu tekið höndum saman við að æsa upp stríðsvilja Bandaríkjamanna í hatri á Þjóðverjum og evrópskum sósíalistum beittu nú tækni sinni og getu til áróðurs gegn samvisku-liðhlaupum og róttæklingum, ekki síst meðlimum Industrial Workers of the World (IWW) og sósíalistum. Lög voru samþykkt, sem gáfu vinnumálaráðherranum vald til að handtaka eða vísa úr landi hverjum þeim erlenda ríkisborgara sem hvatti til eða kenndi „eyðileggingu eigna“ eða „byltingu gegn stjórninni“. Hugtök sem notuð voru í lögunum voru óskýr og því var hægt að nota þau gegn hverjum þeim sem stjórninni fannst óþægilegur.
Dómsmálaráðherra Bandaríkjanna, A. Mitchell Palmer, nýtti sér þessi lög óspart árin 1919 til 1921 (*). 1918 svoru lögin Espionage Act samþykkt á þinginu. Þau gerðu það refsivert að hindra starfsemi hersins, að vera „óhlýðinn“ (insubordinate) hernum og að sýna hernum ekki hollustu. Fyrir brot á þessum óskýru lögum voru um 1000 manns, mestmegnis róttæklingar, handteknir. Í október sama árs voru svo önnur lög gegn róttæklingum samþykkt, Alien Act, en þau gáfu vinnumálaráðherra vald til að vísa úr landi hverjum erlenda ríkisborgara sem hefði nokkurntíman verið meðlimur í samtökum anarkista. Ekki þurfti að veita formlega ákæru til að framfylgja þessum lögum. Með þessi og fleiri lög að vopni hófust brátt ofsóknir gegn hreyfingum anarkista og annarra and-kapítalískra hópa.
Í febrúar 1919 fóru um 60.000 kolanámuverkamenn í verkfall og hið sama gerðu stálverkamenn í september sama árs. Þessi verkföll var iðnjöfrum mikið áfall og þeim var svarað með mikilli hörku, ekki síst á sviði áróðurs. Hreyfingu kommúnista var kennt um að standa að baki verkföllunum til að koma af stað bolsévískri byltingu. Á þessum tíma hófust einnig dularfullar sprengjuárásir víða um land. Ekki var ljóst hverjir stóðu á bakvið þessar árásir en skuldinni var samt sem áður skellt á sósíalista og aðra róttæklinga. Mikil örvænting og reiði virtist grípa Bandaríkjamenn gagnvart þessum róttæklingum enda birtu dagblöð ótal greinar og fréttir af voðaverkunum. A. Mitchell Palmer bað þingið í kjölfar sprenginganna um auknar fjárveitingar, sem hann fékk, í ráðuneyti sitt til að sporna við þessarri hættu. Á sama þingi var samþykkt að vísa öllum erlendum róttæklingum úr landi.
Bandarískir róttæklingar urðu fyrir annarskonar árásum. Í New York var ný nefnd, „Lusk Committee“, stofnuð til að berjast gegn róttæklingum. Í júní 1919 réðust lögreglumenn að beiðni hennar til atlögu gegn Rand School of Social Science í New York og handtóku róttæklinga þar. Svipaðar nefndir og þessi spurttu upp um öll Bandaríkin og ráðist var í höfuðstöðvar hinna svokölluðu Wobblies (hluti af IWW), sósíalista og fleiri samtaka. Palmer stofnaði einnig leyniþjónustudeild sem átti sérstaklega að berjast gegn anarkistum og tengdum hópum. Hann fékk upprennandi stjörnu, J. Edgar Hoover, til að sjá um deildina og hann hóf þegar að safna allskyns gögnum sem nota mætti gegn vandræðagemsum. Eitt fyrsta verkefni deildarinnar var t.d. að ráðast í höfuðstöðvar stéttafélags rússneskra verkamanna.
27. desember 1919 voru 250 róttæklingar, af erlendu bergi brotnir, færðir í skip og siglt með þá til Rússlands, og viku síðar hófust stórfelldar aðgerðir dómsmálaráðuneytisins gegn kommúnistum. 2. janúar 1920 réðust lögreglumenn í höfustöðvar kommúnistaflokksins og um öll Bandaríkin voru þekktir kommúnistar handteknir; um 5000 á einungis 2 dögum. Handtökurnar voru án ákæru og ekki var réttað yfir föngunum. (Um ofsóknir á „rauðum“ má m.a. lesa hér og hér.)
Á tiltölulega skömmum tíma tókst stjórn Bandaríkjanna að berja niður öflugustu andspyrnuhópa ríkisins í kjölfar stríðs sem þeir tóku þátt í. Hreyfingum launþega tókst hægt og sígandi að byggja upp starfsemi og vísir að stéttafélögum varð til. Þeim tókst að ná fram lögum sem heimiluðu verkafólki að mynda stéttafélög og fara í verkföll (Wagner lögin) og um hríð virtist sem launþegar fengju æ meiri byr undir seglin. En sagan endurtók sig er Bandaríkin hófu þátttöku í nýju og enn skelfilegra heimsstríði. McCarthy árin sem komu í kjölfarið tættu burt allar leifar af anarkisma og marxisma í Bandaríkjunum.
Síðustu ár hafa róttæklingar látið meira til sín taka í vestrænni þjóðfélagsumræðu og virðist sem svo haldi áfram. En stjórnendur Bandaríkjanna hafa nú skapað sína eigin heimsstyrjöld, „stríðið gegn hryðjuverkum“ svokallaða. Í kjölfarið hafa þingmenn samþykkt lög sem heimila hleranir, gæsluvarðhald án dómsúrskurðar og réttarhalda, aukna fjárveitingu í stríð og áróður og fleiri mannréttindabrot. Þeir hafa virt lög um friðhelgi einkalífs að vettugi, brotið Nürnbergsáttmálan og mannréttindayfirlýsingu SÞ. Ráðamenn hér á landi hafa að jafnaði fylgt skipunum frá Bandaríkjunum eins og hræddir rakkar. Ef sagan mun endurtaka sig með nýjum ofurofsóknum á hendur róttæklingum, er hægt að búast við öðru en að Ísland fari sömu leið?