Þegar zíonistar og aðrir stuðningsmenn Ísraelsstjórnar fjalla um málefni Palestínu og Ísraels, nota þeir oftast sitthvorn mælikvarðann á Palestínumenn og Ísraela, gera fórnarlömb að glæpamönnum, rugla saman þjóðum og stjórnmálastefnum og afflytja málstað andstæðinganna. Með þessum og öðrum mælskubrögðum hafa þeir endaskipti á réttlæti og ranglæti og leiða umræðuna afvega. Sumir eru velmeinandi og hafa sjálfir verið blekktir, aðrir hafa hagsmuni eða vafasamar hugsjónir að verja. Tilgangurinn er að blekkja vestrænan almenning, og hefur það víðast hvar gengið vel hjá þeim lengi vel, en það asnalega við málflutning zíonista er að oft hittir hann þá sjálfa fyrir. Við skulum taka dæmi.
Vinir Palestínumanna eru stundum sakaðir um að vera í raun gyðingahatarar sem noti Palestínudeiluna bara til að koma höggi á gyðinga sem slíka. Það er misjafn sauður í mörgu fé, þannig að það eru varla neinar fréttir að til sé fólk sem hati Ísrael vegna þess að þar séu gyðingar, eða að einhverjir rugli saman gyðingum og zíonistum í hita leiksins, eins og ísraelsk stjórnvöld og stuðningsmenn þeirra gera reyndar iðulega. Það er hægt að skrumskæla jafnvel hinn besta málstað. En þetta er ekki fólkið sem einkennir málstað Palestínumanna. Tilfellið er að zíonismi er kynþáttastefna, snýst um gyðinga og felur í sér misrétti gegn öðrum, einkum Palestínumönnum. Um það hafa meira að segja Sameinuðu þjóðirnar ályktað. Ef menn halda að gyðingar séu pólitísk og lífræn heild og að eitthvert eitt ríki geti verið „fulltrúi“ þeirra, þá er kannski ekki von að menn þekki muninn á gyðingi og zíonista. Þegar zíonisti sakar stuðningsmenn Palestínu um gyðingahatur, er hann þá ekki í raun að segja að gyðingar sem slíkir séu ábyrgir fyrir glæpum ríkisstjórnar Ísraels? Sá sem trúir því er kominn á hála braut – en þarna er kannski komin skýringin á afneitun zíonista á glæpum Ísraelsríkis.
Zíonistar stagast oft á því að hinir og þessir – til dæmis Hamas-samtökin eða forseti Írans – viðurkenni ekki „tilverurétt“ Ísraelsríkis. Það má oft lesa milli línanna að þessir þrjótar ætli að fullnusta andstyggð sína með því að láta eldflaugum rigna yfir Ísrael (svipað og Ísraelar gera stundum sjálfir við Palestínumenn og fleiri nágranna sína). En hver er sannleikurinn á bak við klisjuna? Þrjóturinn Ahmadinejad Íransforseti vitnaði í Khomeini erkiklerk þegar hann kallaði eftir því í ræðunni „Veröld án zíonisma“ árið 2005, að „ríkið sem hersæti Jerúsalem“ yrði „strokað út af síðu tímans“. Hann var að tala um að afnema hinn ríkjandi zíonisma. Hann lét það auk þess fylgja að í staðinn ætti að koma lýðræðisleg stjórn, og að flóttamönnum skyldi hleypt heim aftur. Hvernig komust menn að þeirri niðurstöðu að hann hafi verið að blása til nýrrar helfarar? Jú, með því dreifa útúrsnúningum í fjölmiðla. Hamas hafa ekki farið varhluta af vandlætingu heldur, þar sem þau viðurkenna Ísrael ekki formlega. En viti menn, þau viðurkenna Ísrael í reynd. Oslóarsamningar PLO og Ísraels eru forsenda Palestínsku heimastjórnarinnar, og það þarf að viðurkenna samningana, og þar með aðilana sem gerðu þá, áður en menn bjóða fram í kosningum heimastjórnarinnar. Já, og hvað svo með zíonista sjálfa, viðurkenna þeir kannski „tilverurétt“ Palestínuríkis? Og viðurkenna þeir „tilverurétt“ Íslands? Eða Mongólíu?
Þjóðréttarlega séð, er svarið við þessu neitandi. Í þjóðarétti er ekkert ríki skuldbundið til þess að viðurkenna „tilverurétt“ neins annars ríkis, enda er hugtakið „tilveruréttur“ ekki til í þjóðarétti. Fólk hefur réttindi, en ríki er ekki fólk heldur pólitísk stofnun og hefur ekki réttindi í sjálfu sér. Réttur ríkis til þess að vera til er með öðrum orðum háður því hvort íbúarnir vilja að það sé til eða ekki. Önnur ríki eru hins vegar skuldbundin til að virða fullveldi og sjálfstæði ríkja, og ríki mega ekki brjóta gegn pólitísku sjálfstæði eða landfræðilegri heild annarra ríkja. Þetta er satt að segja álitamál í tilfelli Ísraels. Ríkið tilheyrir, samkvæmt sinni eigin sjálfstæðisyfirlýsingu, gyðingum heimsins, en ekki íbúunum sem slíkum. Þess vegna er pólitískt sjálfstæði Ísraels lagalegt álitamál. Landfræðileg heild þess er auk þess óskilgreind, vegna þess að Ísrael hefur aldrei fengist til að lýsa því yfir hvar það vill hafa landamæri sín. Það vill það ekki, vegna þess að skilgreind landamæri hindra frekari landvinninga. Spurningin sem stendur eftir er þá þessi: Er verið að ætlast til þess að menn viðurkenni ríki sem er ólýðræðislegt ríki og byggist á ofbeldisfullri útþenslustefnu?
Krafa um þjóðréttarlega „viðurkenningu á tilverurétti“ er áróðursbragð, en hvað með einfalda viðurkenningu? Það er ekki sjálfgefið að ríki viðurkenni hvert annað, og það má minnast þess að Egyptaland og Jórdanía einu arabalöndin sem viðurkenna Ísrael stjórnmálalega. Munum að Ísrael er sköpunarverk þjóðernisstefnu og nýlendustefnu. Það varð til í beinni andstöðu við sjálfsákvörðunarrétt þeirra sem bjuggu fyrir í landinu. Það skiptir ekki máli hvar gyðingar bjuggu á tímum Rómarveldis, eða hvað þjóðsögur þeirra segja að guð hafi lofað í grárri forneskju. Zíonistar komu undir verndarvæng breska heimsveldisins, tóku sér land, stofnuðu sitt eigið ríki og hafa notað það til að kúga nágranna sína. Að viðurkenna Ísrael er að samþykkja hvernig til þess var stofnað og hvað það hefur gert. Á fólk sem hefur verið landflótta frá 1948 að „viðurkenna“ ofbeldið og yfirganginn sem það flúði undan? Nei, þvert á móti hefur það rétt til þess að berjast fyrir leiðréttingu ranglætisins.
Ég dæsi þegar ofbeldi Palestínumanna gegn Ísraelum er fordæmt einhliða eða vopnuð andspyrna þeirra borin saman við ofbeldi hernámsins. Öllum hernumdum þjóðum er áskilinn réttur til þess í alþjóðalögum, að berjast gegn hernáminu, og það hefur ekki þurft neina sérstaka róttækni til þess hingað til, að dást að hetjudáðum andspyrnu í Síðari heimsstyrjöld, t.d. í Noregi, Frakklandi, Varsjá eða Júgóslavíu. Zíonistar spyrja stundum hvort gyðingar séu eina þjóðin sem megi ekki eiga sitt eigið ríki. Það má spyrja á móti: Eru Palestínumenn eina þjóðin sem má ekki verjast hernámi? Er það ofbeldi, að verjast hernámsliði? Er yfir höfuð hægt að líkja því saman við það ofbeldi sem hernámið er? Zíonistar láta gjarnan eins og mannfall óbreyttra borgara sé óheppileg hliðarverkun af réttlátum hefndarárásum. Þetta rugl hittir þá sjálfa fyrir: Ef líf saklauss fólks eru á annað borð réttlætanlegur fórnarkostnaður í refsihernaði, þá hlýtur það að gilda á báða bóga. Þessi þversagnakenndi málflutningur er útkoman úr því þegar hernámsveldi reynir að líta út fyrir að hafa ekki bara hernaðarlega yfirburði, heldur líka siðferðislega, þótt ofbeldi þess sjálfs yfirskyggi allt annað ofbeldi, og það hundraðfalt.
Sá sem fer fram með ofríki getur ekki krafist þess að vera látinn í friði sjálfur, enda er réttlæti forsenda fyrir friði, eða friður ávöxtur réttlætisins eins og Jesaja spámaður orðaði það. Menn benda oft á Martin Luther King eða Gandhi sem fordæmi, að þetta sé leiðin – jafnvel „eina“ leiðin – til að ná fram réttlátum markmiðum. Því miður er það vitleysa. Ráðandi öflum í Bandaríkjunum fannst bara skárra að gera málamiðlanir við sjónarmið Kings, heldur en að eiga á hættu harðari baráttu við róttækari öfl. Og í tilfelli Gandhis var breska heimsveldið að niðurlotum komið eftir stríðið í Evrópu, og vildi frekar semja við hófsamari öfl en að eiga við róttækari og herskárri öfl. Friðsöm og hófsöm barátta sigrar nefnilega því miður oftast ekki nema þegar hún er háð í samhengi við herskárri og róttækari baráttu. Ofbeldi er hluti af öllum stjórnmálum, hvort sem okkur líkar betur eða verr.
Að því sögðu er auðvitað augljóst að pólitískt ofbeldi er vægast sagt vandmeðfarið, og réttur til vopnaðrar andspyrnu þýðir ekki sjálfkrafa að hún sé viturleg. Það er sjálfsagt – nei, það er skylda okkar, sem styðjum málstað og tilkall Palestínumanna til réttlætis – að gagnrýna alla þá sem fremja heimskupör eða illvirki í þeirra nafni, og spilla fyrir málstaðnum. Stuðningurinn á að vera skilyrðislaus við þá kröfu að Palestínumenn, eins og allt annað fólk, njóti fullra mannréttinda. Strategíska spurningin er þá hvernig sé hægt að ná því markmiði. Þjóðríkið sem módel hefur víða orðið dýrkeypt þar sem margar þjóðir og þjóðabrot hafa búið hver innan um önnur. Ef stefnan á tvö þjóðríki hlið við hlið, Palestínu og Ísrael, var einhvern tímann sniðug, þá virðast Ísraelar hafa gert út um hana. Eitt sameiginlegt ríki, þar sem leiðarstefin væru lýðræði og mannréttindi, gæti hins vegar leyst hnútinn. Þörfin fyrir tvö ríki er líka vandséð, ef menn geta á annað borð lifað í sátt. Raunar fer talsmönnum tveggjaríkja-stefnunnar fækkandi meðal stuðningsmanna frjálsrar Palestínu, á meðan ísraelsk stjórnvöld, heimsvaldasinnaðir stuðningsmenn þeirra og samverkamenn þeirra í forystu Fatah eru helstu talsmenn hennar. Samstaða með Palestínumönnum hlýtur að fela í sér að taka þátt í uppbyggilegri og gagnrýnni samræðu um stefnuna í baráttunni. Þótt vopnuð andspyrna kunni að eiga rétt á sér formlega, grefur hún undan því markmiði að arabar, gyðingar og fleiri geti búið saman í einu ríki í framtíðinni. Sem pólitísk strategía er hún því röng. Og sem hernaðarleg strategía er hún fráleit, í ljósi valdahlutfallanna.
Höldum okkar striki, látum aldrei drepa umræðunni á dreif eða leiða hana afvega. Látum orðræðu hatursfullra afla eða velmeinandi úrtölumanna ekki stjórna hugsun okkar. Stöndum með því sem rétt er: Frjáls Palestína!
— — —
Þessi grein birtist áður í Frjálsri Palestínu, málgagni Félagsins Ísland-Palestína, í desember 2010.