Það hefur ekki farið framhjá mörgum sem fylgjast með fréttum, að um þessar mundir stendur fundur G8-ríkjanna yfir í Heiligendamm í Þýskalandi. Samtímis fara fram mikil og á köflum róstusöm mótmæli í Rostock. Hefð hefur skapast fyrir því að þegar mestu valdamenn heims funda, þá komi andstæðingar þeirra saman sem næst þeim til að mótmæla. Óþarft er að rekja sögu þessara mála undanfarin ár, en Seattle, Genóa og Gleneagles hafa verið meðal vígvallanna í þessari baráttu.
Hér á Íslandi sjá felmtri slegnir lesendur Morgunblaðsins uggvænlegar fyrirsagnir um hundruð særðra lögreglumanna og handtekinna mótmælenda, um fljúgandi eldsprengjur, rakettur og grjót. Í stuttu máli, lögregluna slá skjaldborg um friðsamlegan fund stjórnmála- og embættismanna, til að vernda þá fyrir aðsúgi og aðkasti; já, til að vernda fjölskyldufeður (ég reikna með því að fundarmenn séu flestir karlkyns) fyrir óhefluðum óaldarlýð.
Ég reikna með að mörgum komi til hugar samlíking við uppreisn atvinnulausra ungmenna í úthverfum Parísar ekki alls fyrir löngu, götubardagar lögreglu og mótmælenda vegna niðurrifs Ungdómshússins í Kaupmannahöfn – og jafnvel erlendir mótmælendur sem hafa vakið eftirtekt á Íslandi síðastliðin tvö sumur fyrir beinskeyttari mótmælaaðgerðir en Íslendingar eiga að venjast.
Samhljómurinn er ekki alveg fjarri sanni. Þessir blóðheitu mótmælendur eiga sitthvað sameiginlegt – og meira að segja skarast þessir hópar. Fjölmiðlar mála „mótmælendur“ með breiðum pensli. Það eru þeir friðsömu, sem standa með skilti og bíða eftir að tekið verði mark á óskum þeirra, og svo eru það „brjálæðingarnir“ sem kasta grjóti og öðru lauslegu í lögregluna. Þessi tvískipting er jafn einfeldningsleg og hún hljómar; mótmælendur eru af mjög fjölbreyttu tagi. Yfirborðskennd greining hentar yfirborðskenndri umfjöllun, sem er ætluð til annars en að lesendur skilji hvað býr að baki.
Fréttaflutningurinn af óeirðum í Rostock hræðir fólk. Fólk sér anarkista, kommúnista og aðra sem eru ósáttir við ríkjandi skipulag sem ofbeldismenn, óða menn sem svífast einskis. Fyrir vikið skellir fólk skollaeyrum við því sem þessi óþjóðalýður hefur að segja. Eða, það eru áhrifin sem svona fréttaflutningur á væntanlega að hafa í víðara samhengi. Boðskapur þeirra sem mótmæla – hvort sem er með skiltum eða grjóti – er nefnilega oft og tíðum óhagstæður Valdinu. Og það er kunnara en frá þurfi að segja, að ráðandi fjölmiðlar ganga erinda Valdsins.
Strategía og taktík mótmælenda eru ekki umfjöllunarefni þessarar greinar. Þó má hugsa sér að því eftirtektarverðari sem umgjörðin er, þess minna fari fyrir innihaldinu í fréttum. Þegar kvikmyndastjörnur koma naktar fram til að mótmæla meðferð loðdýra, þá er fréttin sjaldnast að aðbúnaður loðrýra sér herfilegur.
Mergurinn málsins er þessi: Þeir sem núna makka um gang heimsmála í Heiligendamm eru ekki saklausir fjölskyldufeður. Þeir eru herforingjar í hnattrænu kerfi kapítalismans, framkvæmdastjórar kerfis sem arðrænir venjulegt fólk sem vill bara um frjálst höfuð strjúka, ráðskast með hagi milljarða manna sem eru fullfærir um að hafa vit fyrir sér sjálfir, stunda rányrkju á náttúruauðlindum og varpa sprengjum í hausinn á saklausu fólki sem er svo óheppið að búa í vitlausu landi. Fréttir af „fundum um loftslagsmál“ eða slíku eru fyrirsláttur. G8 er ein af skipulagsnefndum heimsvaldastefnu og stjórnlyndrar arðránsstefnu, og þar liggur hundurinn grafinn. Er skrítið að þúsundir komi saman til að mótmæla fundi þeirra, þar sem þeir leggja á ráðin um framtíð okkar allra? Er skrítið að fólk sé reitt? Getur verið að þarna sé það á ferðinni, sem spakir góðborgarar kannast ekki við að þekkja – heilög reiði? Getur verið að þarna sé á ferðinni ungt fólk með hreinar hugsjónir um betri heim í stað kerfis sem byggist öðru fremur á óréttlæti, þótt sumir í hópnum séu hvatvísir?
Hvað sem aðferðum mótmælenda líður, þá er málstaðurinn sá sami, hvort sem er í Rostock, á Norðurbrú eða Kárahnjúkum: Þegar Valdið kemur fram af ofríki, og veður yfir fólk, hvort sem er á útsmoginn eða harðneskjulegan hátt, þá er rétt að spyrna við fótum.
Öll höfum við setið á kaffistofunni í vinnunni og talað um hvað kerfið sé spillt og óréttlátt, hvað margir stjórnmálamenn séu lygarar og hræsnarar og hvað einhver þurfi að gera eitthvað. Höfum við, sem sitjum heima í stofu, efni á að fordæma fólk sem lætur sér ekki nægja að gráta ofan í kaffið sitt? Auðvitað ekki – þótt það sé römm slagsíða á fjölmiðlum, þá þykist ég líka vita að margir hugsi með sér að þarna væri réttast að vera, hvað svo sem fólki finnst um aðferðirnar.
Stórtækustu glæpamennirnir brjóta yfirleitt ekki lögin. Þeir þurfa þess ekki vegna þess að það eru þeir sem setja þau. Þeirra er ríkið, en hvorki mátturinn né dýrðin. Valdið, en ekki rétturinn. Glæpamennirnir leika sannarlega lausum hala – jakkafataklæddir á fundum á Hótel Karpinsky í Heiligendamm.